6.3. CỘT Rá»–NG CHỊU NÉN ÄÚNG TÂM
6.3.1. Cấu tạo thân cột
Cột rỗng gồm các nhánh (được là m bằng thép hình chữ [ , I, thép góc, thép ống) liên kết nhau bằng những hệ bụng rỗng (các thanh hay bản nối - thanh giằng, bản giằng).
Cá»™t rá»—ng có hệ thanh bụng (thanh giằng) gá»i là cá»™t rá»—ng thanh giằng, cá»™t rá»—ng có các bản giằng gá»i là cá»™t rá»—ng bản giằng.
Hình 6.10. Các dạng tiết diện cột rỗng
Cá»™t rá»—ng thanh giằng có Ä‘á»™ cứng lá»›n hÆ¡n và khả năng chống xoắn tốt hÆ¡n cá»™t rá»—ng bản giằng, nhÆ°ng cá»™t rá»—ng bản giằng chế tạo Ä‘Æ¡n giản hÆ¡n và gá»n đẹp hÆ¡n. Cá»™t rá»—ng bản giằng chỉ nên dùng khi khoảng cách các nhánh không nên lá»›n hÆ¡n 0,8 – 1 m, vì vá»›i khoảng cách lá»›n bản giằng của cá»™t sẽ nặng, tốn nhiá»u váºt liệu mà độ cứng lại kém cá»™t rá»—ng thanh giằng.
Cột rỗng phân theo nhánh có: - hai nhánh (hình 6.10, a, b) ;
- ba nhánh (hình 6.9,d) ;
- bốn nhánh (hình 6.7c).
Cá»™t rá»—ng hai nhánh có các nhánh là thép hình chữ [ thÆ°á»ng dùng cho cá»™t nén đúng tâm có tải trá»ng đến 3500 kN thÆ°á»ng gặp trong cá»™t nhà công nghiệp, cấu tạo là cá»™t bản giằng, khi tải trá»ng nén đúng tâm lá»›n nên dùng nhánh là thép hình chữ I (nhánh cầu trục trong cá»™t biên nhà công nghiệp hoặc là tiết diện của 2 nhánh nếu là cá»™t giữa), tải trá»ng tối Ä‘a của cá»™t loại nà y có thể đến 6000 kN.
Cá»™t rá»—ng ba nhánh, cá»™t rá»—ng bốn nhánh có các nhánh bằng thép góc hoặc thép ống; chúng thÆ°á»ng được dùng khi tiết diện của cá»™t được quyết định bởi yêu cầu vá» Ä‘á»™ mảnh, thÆ°á»ng là cá»™t có tải trá»ng không lá»›n mà chiá»u dà i lại lá»›n, thÆ°á»ng dùng trong tháp, trụ viá»…n thông, cá»™t Ä‘iện….
Äể dá»… dà ng bảo dưỡng mặt trong, khe hở giữa các nhánh của cá»™t rá»—ng không
được bé hơn 100  150 mm.
Hệ thanh bụng của cá»™t rá»—ng thÆ°á»ng bố trà theo sÆ¡ đồ tam giác có hoặc không có thanh ngang (hình 6.10), tiết diện thÆ°á»ng là má»™t thép góc, cỡ nhá» nhất là L40ï‚´5, vá»›i cá»™t nặng, thanh bụng có thể là má»™t thép hình chữ [ cỡ nhá». Khi khoảng cách các nhánh lá»›n có thể dùng sÆ¡ đồ chữ tháºp, sÆ¡ đồ hình thoi. Góc ï± giữa trục thanh bụng xiên và trục của nhánh cá»™t lá»±a chá»n sao cho dá»… cấu tạo nút liên kết và tiết kiệm váºt liệu. ThÆ°á»ng lấy: ï± = 40o  45o khi hệ thanh bụng có thanh ngang;
ï± = 50o  60o khi hệ thanh bụng không có thanh ngang.
KÃch thÆ°á»›c tiết diện (bá» dà y tb , bá» rá»™ng db) của bản giằng trong cá»™t rá»—ng có thể sÆ¡ bá»™ cấu tạo nhÆ° sau:
Äể chống xoắn và giữ cho kÃch thÆ°á»›c tiết diện cá»™t không bị thay đổi, dá»c theo chiá»u dà i cá»™t đặt các vách cứng cách nhau 3  4 m và Ãt nhất má»—i cá»™t hoặc má»—i Ä‘oạn cá»™t chuyên chở phải có 2 vách cứng, các vách cứng nà y có cấu tạo nhÆ° hình 6.11.
Hình 6.11. Giằng và vách cứng trong cột rỗng